Lan một lá - Nervilia

Lan Nervilia

Ngô Long

Lan Nervilia (Diệp Tâm Lan) là một loài lan sống sát mặt đất, được tìm thấy tại các vùng châu Phi, châu Úc và Châu Á và Trung Quốc như Nhật Bản, Trung và Đông Nam Á. Loài lan này có khoảng 65 giống đã dược ghi nhận cho đến ngày nay.

Việt Nam có 5 giống: Nervilia aragoana, Nervilia crispata, Nervilia fordii,Nervilia plicata và Nervilia prainiana. Cây Nervilia đầu tiên được Roptrostemom phát hiện vào năm 1828. Sở dĩ cây này có tên là Nervilia do chữ Nerve nói về những đường gân trên lá. Giáo sư Phạm Hoàng Hộ đặt tên là Trân Châu và Trần Hợp gọi là Thanh Thiên Quì. Nhưng tôi nghĩ lá cây có hình trái tim, vì vậy tên Việt nên gọi là Diệp Tâm Lan. Sau đây là những cây thường thấy ở vùng Đông Nam Á Châu:

Ảnh: tulear.blogspot.com / Ảnh: asiaticgreen.com
Nervilia aragoana

Nervilia crispapta (Orchid species.com)

Nervilia fordii (cvh.ac.cn)

Loài lan này thường được người ta gọi là Pogonia. Vào mùa đông, cây rụng hết lá và chỉ còn lại những củ nằm ở dưới mặt đất để tránh lạnh và nước. Vì vậy nên để chậu cây khô vào mùa Đông. Thông thường vào mùa Xuân, khi trời ấm áp và có những cơn mưa đầu mùa, củ sẽ nẩy mầm và mọc ra những thân ống để ra cành hoa sau này. Sau khi hoa rụng củ mới bắt dầu thành hình. Loài lan này phát triển nhanh chóng, có thể lớn gấp 2-3 lần một năm nếu điều kiện thích hợp.

Nervilia plicata (orchidonline.com)

Lá cây có những sợi lông nhỏ, khi ánh sáng mặt trời chiếu qua trông rất đẹp. Có những cây lá mầu xanh trong và có những cây lá có đốm nâu đen. Hoa mọc từ 2-15 chiếc tùy theo giống thường là mầu nâu, trắng, xanh hoặc pha trộn hình dáng trông như hoa Laelia.

Nervilia prainiana (trekkingthai.com)

Những cây lan mọc ở vùng Đông Nam Á ra hoa vào tháng 2 cho đến tháng 4 và vùng Hy Mã Lạp sơn ra hoa vào tháng 6. Sau khi thụ phấn khoảng 3 tuần lễ thì trái lan sẽ nở bung ra để di truyền nòi giống.

Trồng cây này không khó, nếu chúng ta biết những điều kiện căn bản sau đây:

Nhiệt Độ: Cây này có thể chịu được nhiệt độ từ 50-80°F hay 10-27°C. Nếu trời nóng hơn ta có thể tưới nước thường xuyên hơn để tránh cho cây khỏi thiếu nước.

Ánh sáng: Cây chịu ánh sáng từ 800-1500 ánh nến (footcandles) như lan Hồ Diệp (Phalaenopsis). Khi cây ra lá, ta nên để vào chỗ có bóng mát để tránh cháy lá vào mùa hè

Độ ẩm: Lan cần độ ẩm từ 50-70% vào mùa lan mọc và ra hoa.

Tưới nước: Khi cây đang phát triển lan cần nhiều nước, ta nên tưới thường xuyên hơn vào khoảng 2-3 lần một tuần vào mùa hè. Vào mùa Thu lan ngưng phát triển, tưới nước 7-10 ngày một lần. Và mùa đông nên giữ cho lan khỏi bị quá khô.

Bón Phân: Ta có thể dùng ¼ muỗng cà phê phân bón 20-20-20 hòa với 1 gallon (4 lít) nước, bón mỗi tuần một lần. Nếu thấy lá vàng ở đầu ngọn tức là nhiều phân bón quá, nên ngừng một tuần, sau đó bón phân trở lại bình thường.

Thoáng khí: Cây cần thoáng khí để tránh bị nấm và nhiễm bệnh, đồng thời giúp cho cây phát triển nhanh hơn.

Thay chậu: Thay chậu vào mùa xuân, khi lá mới bắt đầu nhô lên khỏi mặt đất. Củ lan nên trồng trong đất mùn, sâu xuống dưới khoảng 1" (hay 2-3 cm). Căn bản là đất có nhiều chất dinh dưỡng như lá mục trộn với một ít đá vụn như pumice và perlite cho thoáng khí. Nên dùng chậu lớn hơn và sâu để kích thích cho cây mọc nhiều rễ và củ mới.

Nervilia aragoana


Nervilia aragoana


Nervilia aragoana

....o0o.....

Nếu nói rằng có loài cây chỉ có duy nhất 1 chiếc lá, hẳn nhiều người sẽ chẳng tin. Nhưng đó là chuyện có thật, với cây lan cờ (thanh thiên quỳ) là trường hợp điển hình. Đây là một loài lan địa sinh sống lâu năm, cùng họ với những loài lan cảnh khác. Cây chỉ cao độ 10-20cm, có rễ củ gần hình tròn với nhiều ngấn ngang. Một lá mọc thẳng từ củ lên, hình tim, gấp nếp; một cuống dài mang 4-5 hoa nhỏ màu trắng đốm tím hồng cũng mọc từ củ lên, khi lá đã tàn lụi.