CÁC LOẠI LAN THỦY TIÊN

Thủy tiên tím - Dendrobium amabile

Cây thuộc loại giả hành lớn, khác với farmeri thân vuông, amabile thân tròn, màu nâu hoặc xanh đen; dài từ 40-100 cm, lá mọc so le từ khoảng giữa thân đến ngọn. Hoa mọc từ gốc lá, có nhiều kiểu hoa

- Đặc hữu của Việt nam
- Tên Việt: thuỷ tiên hường ,thuỷ tiên tím hay kiều tím
- Đồng danh: Den. bronckartii, Callista amabile
- Mô tả: Phong lan lá xanh quanh năm, cao 70-90 cm. Chùm hoa buông thõng dài 25-35 cm. Hoa 3-4 cm nở vào cuối Xuân
- Nơi mọc: Miền Trung
- Điều kiện nuôi trồng: Trồng nơi có nhiều nắng
W = warm nóng từ 60-90°F hay 15.6-32.2°C
I = intermediate vừa từ 50-80°F hay 10-26.7°C
Ẩm độ: 50-70%
- Cách trồng: treo nơi thoáng mát .Ghép dớn, ghép cây hay bỏ chậu chú ý để cây trong mát sau khi ra rễ mới để lan tiếp xúc với nắng .

Phát hoa màu tím, cánh trắng họng vàng (Thường gọi là kiều hồng, kiều hường)

Đặc điểm nhận dạng thủy tiên tím: lá hơi thuôn nhọn, rất dày và cứng, thân dài màu nâu đen, thường có 3 đến 4 lá trên thân.
Là họ thủy tiên nên ưa ẩm, trồng nơi có nắng, khi cây đã thuần thì có thể phơi nắng 100%

Thủy tiên mỡ gà - Dendrobium densiflorum

Cây này khá dễ để nhận ra với thân cây dài. hình vuông với các cạnh chuốt tròn chứ không sắc cạnh như farmeri, vuông đều từ gốc đến ngọn. Bản lá to, rộng, hơi mỏng so với kích thước lá. Cánh hoa vàng, lưỡi vàng, toàn bộ chùm hoa ánh lên sắc vàng rực rỡ, là một loại đáng để sưu tầm.

Tên Việt: THủy tiên mỡ gà
Đồng danh: Callista densiflora
Mô tả: Phong lan cao khoảng 40-50 cm, có 7-12 đốt, 3-5 lá xanh quanh năm. Hoa to 5 cm, chóng tàn nhưng có hương thơm, nở vào Xuân
Nơi mọc:
Điều kiện nuôi trồng: Trồng nơi có nắng sáng hay chiều
W = warm nóng từ 60-90°F hay 15.6-32.2°C
I = intermediate vừa từ 50-80°F hay 10-26.7°C
Ẩm độ: 50-70%

* Seidenfaden, Phạm Hoàng Hộ và Trần Hợp đều không nói tới cây này, nhưng trong List of Taxa part 3 của CITES và IOSPE đều nói Việt nam có giống này.

Thủy tiên trắng - Dendrobium farmeri

Cây cỡ trung bình, gốc nhỏ, thân phình to ở giữa hình vuông, ngọn nhỏ có khoảng 3-5 lá. Lá bền không rụng như những loài thân thòng. Cây thường có xu hướng mọc thẳng lên trên nên thích hợp trồng đứng trong giỏ treo. Hoa mọc thành chùm, cánh trắng họng vàng, có cây cánh tím (loại cánh tím ít xuất hiện ở Việt Nam) không thơm hoặc ít thơm, hoa nhanh nở, tàn trong vòng 5-7 ngày.

Tên Việt: Kiều trắng, kiều vuông.
Đồng danh: Callista densiflora
Mô tả: Phong lan cao chừng 20 cm, thân vuông có 2-4 lá ở ngọn, dò hoa dài 20 cm mọc gần ngọn già trụi lá hoặc ngọn non. Hoa to 5 cm mầu hồng nhạt hay trắng nở vào mùa Xuân.
Nơi mọc:
Điều kiện nuôi trồng: Trồng nơi có nắng sáng hay chiều
W = warm nóng từ 60-90°F hay 15.6-32.2°C
I = intermediate vừa từ 50-80°F hay 10-26.7°C
Ẩm độ: 50-70%

• Rất dễ nhầm lẫn với cây Den. palpebrae (thân cao hơn) và Den thyrsiflorum thân tròn và cao hơn nhiều
• Seidenfaden cho là đồng danh với Den. palpebrae nhưng trong List of taxa part 3 Việt Nam có cả 2 cây.

Den farmeri thuộc loại dễ trồng: Ưa ẩm, cần nhiều ánh sáng. Khi trồng nên chọn giá thể giữ ẩm tốt như xơ dừa, dớn cọng... trồng trong chậu hoặc ghép gỗ, bảng dớn hay chậu dớn đều được, chú ý giữ ẩm thường xuyên vì loại này không có mùa nghỉ.

Thủy tiên cam - Dendrobium thyrsiflorum

Là giống hoa khá đẹp với hoa cánh trắng, lưỡi vàng 1 màu, chùm hoa kín tròn một màu trắng với những đốm vàng lung linh. Thân hơi vuông với nhiều rãnh khía dọc, dài như amabile. Ưa ẩm và thoáng, thích nắng giống như amabile.

Tên Việt: Thủy tiên cam
Đồng danh: Callista thyrsiflora; Dendrobium densiflorum var. alboluteum
Mô tả: Phong lan cao 40-50 cm. Lá 5-7 chiếc xanh quanh năm dài rộng 12x4 cm. Chùm hoa mọc ở đốt gần ngọn, dài 15-30 cm có 15 tới 50 hoa to 5 cm, hơi thơm nở vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Vinh, Quảng Trị, Lâm Đồng, Đồng Nai
Điều kiện nuôi trồng: Trồng nơi có nắng sáng hay chiều
W = warm nóng từ 60-90°F hay 15.6-32.2°C
I = intermediate vừa từ 50-80°F hay 10-26.7°C
Ẩm độ: 50-70%

Loại này thân tròn hoa có màu giống với Thủy tiên trắng (Dendrobium farmeri - thân vuông) và Thủy tiên Dendrobium palpebrae Lindl (thân vuông).

Thuỷ tiên dẹt - Dendrobium sulcatum

Thủy tiên râu mép, môi tơ - Dendrobium brymerianum

Khác với những họ thủy tiên thông thường, loại này có gốc nhỏ, thân phình ra 1 đoạn sát gốc rồi thuôn tròn, dài lên đến ngọn, có cùng đặc điểm của thủy tiên là lá tập trung ở đỉnh, không rụng lá theo chu kỳ hàng năm, phát hoa thành chùm dài rủ xuống.

-Tên Việt: hoàng long vỹ hay hoàng thảo môi râu
-Đồng danh: Dendrobium histrionicum
-Mô tả: Phong lan rụng lá, thân cao chừng 50 cm Hoa nở vào mùa Xuân và mùa Thu, từ 1 đến 5 chiếc rất thơm nhưng mau tàn, to 5-7.5 cm, mọc từ các đốt của thân đã rụng lá
-Nơi mọc: Biên giới Hoa Việt
-Điều kiện nuôi trồng: Trồng nơi có nắng sáng hay chiều
W = warm nóng từ 60-90°F hay 15.6-32.2°C
I = intermediate vừa từ 50-80°F hay 10-26.7°C
Ẩm độ: 50-70%
-Cách trồng: treo nơi thoáng mát .Ghép dớn , ghép cây hay bỏ chậu chú ý để cây trong mát sau khi ra rễ mới để lan tiếp xúc với nắng .

Thủy tiên tua, thủy tiên râu cánh - Dendrobium harveyanum

Cây thuộc loại trung bình dài 20-40cm, thân tròn màu xanh, có nhiều rãnh khía dọc thân, lá nhỏ, mỏng.

Tên Việt: Thuỷ tiên râu cánh
Đồng danh: Callista harveyana
Mô tả: Phong lan mọc từng khóm nhỏ cao 30-40 cm, lá từ 3-9 chiếc dài độ 9 cm. Dò hoa mọc ở đốt gần ngọn của thân cây rụng lá, dài 15 cm rũ xuống, hoa to 5 cm từ 3-9 chiếc thơm mùi mật. Hoa nở vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Đà Lạt, Phú Yên
Điều kiện nuôi trồng: Trồng nơi có nhiều nắng sáng hay chiều
W = warm nóng từ 60-90°F hay 15.6-32.2°C
I = intermediate vừa từ 50-80°F hay 10-26.7°C
Ẩm độ: 50-70%

Hoa thường ra thành nhiều chùm trên 1 thân, loại này xứng đáng để đứng trong bộ sưu tầm bởi hình dáng kỳ dị của bông hoa với cánh hoa có nhiều tua ren, lưỡi bông xù, cả chùm hoa màu vàng kim rực rỡ. Tuy nhiên giống như thiếu nữ đỏng đảnh, giống này hơi khó trồng. Ưa ẩm, giá thể cần xốp thoáng như xơ dừa, dớn cục, thích hợip trồng trong chậu đất nung hoặc giỏ treo; ánh sáng nhẹ, khí hậu mát cho đến lạnh.