Dây leo của chúng mọc bám trên các thân cây gỗ, loài này có thể leo cao khoảng 8 m, dây có màu xanh đậm, đường kính 1cm. Đến nay, rất tiếc các nhà nghiên cứu vẫn chưa thu được mẫu hoa của loài này trong tự nhiên. Lan vani lá lớn khá giống với vani Trung bộ (Vanilla annamica Gagn. ex Averyanov). Loài lan vani này hiện diện ở rừng nguyên sinh kín thường xanh, hỗn giao cây lá rộng với cây lá kim, phân bố ở vùng đỉnh Hòn Bà ở độ cao khoảng 1.500 m, với số lượng cá thể rất ít. Ảnh:
Vanilla có nguồn gốc từ loài hoa lan nhiệt đới thuộc chi Vanilla, dạng thân leo, xanh đậm, dày, sống bám vào các cây khác bằng những móc bám nhỏ gọi là rễ phụ. Lan Vani được ghi nhận là một loài cây đặc biệt trong họ Lan có khả năng cho hương vani trong thiên nhiên. Hoa của nó có màu vàng hoặc vàng xanh, mọc thành chùm. Quả nang có hình trụ dài, màu nâu sẫm, bên trong gồm nhiều hạt nhỏ li ti, phải mất từ 8 đến 9 tháng quả mới chín. Khi quả gần chín và có mùi thơm thì các tinh thể vanilla bắt đầu xuất hiện. Hai loài chính cho hương vani thiên nhiên là Vanilla planifolia hay còn gọi là Vanilla fragrans và Vanilla pompana. Quả chất lượng tốt sẽ cho hương thơm quyến rũ, mạnh mẽ.
(Hoa Lan Vani fragrans và Vani pompana)
Cây Vanilla đầu tiên được tìm thấy bởi các thổ dân Totonacs sống ở bờ biển phía Đông Mexico và được sử dụng như một loài thảo mộc tạo hương thơm. Vào thế kỷ 15, các bộ tộc người Aztecs ở vùng cao nguyên Mexico kéo đến xâm chiếm và chinh phục người Totonacs. Vì để tỏ lòng thành kính, người Totonacs đã tặng trái vanilla làm vật phẩm cho người Aztecs. Nhưng lúc đó, thế giới cũng chưa biết về loại hoa lan cho hương thơm đặc biệt này. Cho đến đầu thế kỷ 16, Colombus là một nhà thám hiểm người Tây Ban Nha đẫ tìm đến và đặt cho nó cái tên hiện tại là “Vanilla”.
Sau đó một thế kỷ, các thủy thủ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha cùng với các nhà thám hiểm đã mang cây vanilla từ Châu Phi sang Châu Á. Đến năm 1754, quả vanilla chính thức xuất hiện trong từ điển tiếng Anh, khi nhà thực vật học Philip Miller viết về các chi trong “Từ điển người làm vườn” của ông.
Giữa thế kỷ 19, Mexico trở thành nước sản xuất vanilla đứng hàng đầu trên thế giới. Tuy nhiên, đến năm 1819, các doanh nhân người Pháp đã chuyển quả vanilla đến các đảo Réunion và Mauritius với hy vọng sẽ sản xuất vanilla ở đó. Sau đó, một cậu bé nô lệ 12 tuổi tên là Edmond Albius, sống ở đảo Réunion đã khám phá ra cách để thụ phấn cho hoa vanilla bằng tay, từ đó, trái vanilla bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Ngay sau đó, loài hoa lan nhiệt đới này đã được chuyển từ đảo Réunion đến quần đảo Comoros và Madagasca, kèm theo những hướng dẫn về cách thụ phấn cho cây.
Năm 1898, quần đảo Madagascar, Réunion, và Comoros là những nơi sản xuất ra 200 tấn đậu vani một năm, chiếm khoảng 80% sản lượng của thế giới. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc, Indonesia hiện đang chịu trách nhiệm chính trong việc sản xuất vani Bourbon, chiếm 58% sản lượng so với thế giới. Hiện nay nó được trồng chủ yếu ở Indonesia, Madagascar, Mexico, đảo Comores, Tahiti và Trung Quốc.
Vanilla có ba dạng chính là trái nguyên, dạng bột và tinh dầu. Hương thơm của nó không được chiết từ hoa mà từ các lớp tinh thể phủ trên hạt của nó. Quả hay hạt vanilla chín được lên men và phơi khô thành hạt vanilla màu nâu thơm. Mùi của vanilla giúp tinh thần khỏe mạnh và kích thích các hoạt động trí não. Nó cũng giúp con người minh mẫn và thoát khỏi trạng thái hôn mê. Trong ngành chế tạo nước hoa, nó được sử dụng để tạo hương thơm dịu dàng và ấm áp cho các loại nước hoa Phương Đông dành cho nam giới và phụ nữ. Ngoài ra, Vanilla còn được dùng trong chế tạo dược phẩm và nhiều loại thức ăn như kem, yogurt và socola, bánh ngọt, kẹo, bánh nướng, rượu, thuốc khử mùi, thuốc lá….và rất nhiều công dụng khác.
Nhận xét
Đăng nhận xét